Tìm tiêu chí tôn vinh dịch giả và biên tập viên | Văn Học | DanQuyen.com

  Trang nhất

  Xã Luận

  Đọc Báo Trong Nước

  Truyện Ngắn

  Kinh Tế

  Âm vang sử Việt

  Tin Thể Thao

  Y Học

  Tâm lý - Xã hội

  Công Nghệ

  Ẩm Thực

    Diễn Đàn Biển Đông

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ lên tiếng vụ tàu Philippines bị tàu Trung Quốc phun vòi rồng

    Hình Ảnh Quê Nhà - Video Clip

Nồng ấm Tết cổ truyền dân tộc Khmer Chôl Chnăm Thmây

    Tin Thế Giới

Quân Nga tiến vào Kharkov, ông Zelensky kêu gọi người dân Ukraine bình tĩnh

    Tin Việt Nam

Việt Nam sẽ tích cực thúc đẩy các chương trình hợp tác thực chất giữa ASEAN-Anh

    Tin Cộng Đồng

Thư thăm hỏi bà con bị thiệt hại tại vụ cháy trung tâm thương mại ở Ba Lan

    Tin Hoa Kỳ

Đổi màu mau lẹ

    Văn Nghệ

Huế

    Điện Ảnh

Tổng thống Joe Biden trao huân chương cho Dương Tử Quỳnh tại Nhà Trắng

    Âm Nhạc

Westlife thông báo trở lại Việt Nam với 2 đêm diễn tại Hà Nội

    Văn Học

'Cần thực chất trong giáo dục để tạo ra những công dân trẻ có tư duy sáng tạo và phản biện'

Thông Tin Tòa Soạn

Tổng biên tập:
Tiến Sĩ
Nguyễn Hữu Hoạt
Phụ Tá Tổng Biên Tập
Tiến Sĩ
Nhật Khánh Thy Nguyễn
Tổng Thư ký:
Quách Y Lành

Văn Học

Tìm tiêu chí tôn vinh dịch giả và biên tập viên

Giải thưởng dành cho những người biên dịch và biên tập trong ngành xuất bản là rất cần thiết, theo nhận định của Hội Xuất bản, ban tổ chức giải thưởng Sách Việt Nam. Thế nhưng, kinh phí và tiêu chí đánh giá vẫn là điều gây tranh cãi.

Ông Nguyễn Kiểm, Chủ tịch Hội Xuất bản, cho biết trong giai đoạn hai của giải thưởng Sách Việt Nam từ 2011 đến 2015, Hội sẽ xem xét việc trao thêm các giải thưởng này. “Hội chủ trương tôn vinh tác giả, tác phẩm”, ông nói. “Dịch giả và biên tập viên cũng là những người có đóng góp trực tiếp, có vai trò quan trọng trong việc cho ra đời và xuất bản một tác phẩm, vì thế họ cũng là những người đáng được tôn vinh”.

Sách dịch chiếm số lượng lớn trên thị trường xuất bản Việt Nam.

Tuy nhiên, hiện nay Hội Xuất bản chưa có quy chế và kinh phí để trao giải cho dịch giả (gồm cả những người dịch sách nước ngoài sang tiếng Việt và dịch sách tiếng Việt ra tiếng nước ngoài) và biên tập viên. Nếu trao giải thì Hội chỉ có thể huy động nguồn vốn xã hội hóa hoặc đóng góp của các nhà xuất bản chứ chưa thể đưa vào quy chế chính thức.

Bên cạnh đó, Hội Xuất bản cũng nhận định vấn đề khó khăn nhất là tiêu chí xét giải. “Đối với sách dịch, cần có bản gốc để so sánh, đánh giá”, ông Nguyễn Kiểm nói. “Cũng cần xác định bản dịch có phải là dịch trực tiếp từ bản gốc hay không, hay lại qua một bản dịch khác”. Ví dụ, sách gốc tiếng Tây Ban Nha được dịch sang tiếng Anh rồi dịch giả lại dựa vào bản tiếng Anh để chuyển ngữ sang tiếng Việt thì đánh giá như thế nào? Nếu dịch từ trực tiếp từ tiếng Tây Ban Nha thì càng khó đánh giá vì ở Việt Nam hiện nay chưa có từ điển tiếng Tây Ban Nha và các ngoại ngữ hiếm khác. Trong khi đó, số lượng người biết và thông thạo các ngoại ngữ hiếm ở Việt Nam không nhiều, kể cả khi hội đồng chấm giải của Hội Xuất bản có sự góp mặt của rất nhiều giáo sư tiến sĩ đầu ngành.

Về phía biên tập viên, Hội cũng đang loay hoay xác định tiêu chí và đã tranh luận “nảy lửa” về vấn đề này nhưng vẫn chưa đi đến thống nhất. Câu hỏi đặt ra là: “Làm thế nào để đánh giá công sức của biên tập viên đối với tác phẩm và đánh giá từ góc độ nào?”.

Một số dịch giả và biên tập viên cũng bày tỏ sự đồng tình với ý tưởng trao giải, trong đó có ông Nguyễn Huy Thắng, Phó Giám đốc NXB Kim Đồng, biên tập viên Thúy Loan, người phụ trách Ban biên tập sách Văn học NXB Kim Đồng và dịch giả Nguyễn Lệ Chi, người sáng lập công ty truyền thông Chibooks. Họ cho rằng việc xét giải hoàn toàn khả thi và cũng đề xuất các cách đánh giá khác nhau.

Dịch giả Nguyễn Lệ Chi giới thiệu cuốn "Kẻ cắp tia chớp" tại Hội chợ sách ở TP HCM tháng 3/2010.

Theo dịch giả Nguyễn Lệ Chi, nếu tính trong tổng số sách xuất bản ở Việt Nam những năm gần đây, số lượng sách dịch rất đồ sộ, có thể chiếm tới 60%. Bên cạnh sách dịch, cũng có những cuốn sách của Việt Nam được viết sau khi tác giả tham khảo, nghiên cứu sách nước ngoài. Vai trò của sách nước ngoài và dịch giả trong ngành xuất bản là điều không thể phủ nhận. Dịch giả dịch sách trong nước ra tiếng nước ngoài cũng góp phần quảng bá văn hóa Việt Nam ra quốc tế, cũng cần được thừa nhận và tôn vinh.

Dịch giả của nhiều cuốn sách tiếng Trung và tiếng Anh góp ý kiến: “Tôi thấy đầu tiên cần thành lập một hội đồng thẩm định tác phẩm dịch, bao gồm các dịch giả, học giả giàu kinh nghiệm, được giới chuyên môn và xã hội thừa nhận. Việc chấm giải tác phẩm dịch đương nhiên phải đối chiếu với bản gốc và người chấm giải phải thông thạo ngôn ngữ bản gốc hơn cả người dịch. Có vậy giải được đưa ra mới có sức thuyết phục. Việc mời các chuyên gia ngôn ngữ người nước ngoài thông thạo tiếng Việt cũng là điều nên làm và thể hiện sự công tâm, đặc biệt đối với việc chấm giải từ các tác phẩm Việt Nam ra tiếng nước ngoài”.

Ông Nguyễn Huy Thắng, Phó Giám đốc NXB Kim Đồng, bên bộ sách đoạt giải Vàng Sách hay, sách đẹp tại giải thưởng Sách Việt Nam của Hội Xuất bản giữa tháng 12. Ảnh: Việt Anh.

Còn ông Nguyễn Huy Thắng nghĩ có hai trường hợp chủ yếu xảy ra trong quá trình biên tập, thứ nhất là tác giả đã giải quyết cơ bản các vấn đề của tác phẩm, trong trường hợp này công sức của biên tập viên không nhiều. Còn trường hợp thứ hai là tác giả có ý tưởng rất tốt nhưng phần thực hiện lại không thể hiện được hết, lúc này đòi hỏi nhiều ở sự gia công của biên tập viên, bao gồm đóng góp ý tưởng triển khai và gợi ý, cung cấp tài liệu, tư liệu cho tác giả, chỉnh sửa hoàn thiện văn bản, trong trường hợp này theo ông nên trao giải cho biên tập viên.

“Biên tập viên biết rõ mình đã đóng góp những gì cho tác phẩm nhưng người ngoài nhìn vào thì không thể biết được”, con trai nhà văn Nguyễn Huy Tưởng nói. “Tôi nghĩ hội đồng xét giải nên hợp tác với các nhà xuất bản, hỏi ý kiến của họ để có đánh giá chính xác về cống hiến của các biên tập viên đối với tác phẩm”.

Chị Thúy Loan, biên tập viên mảng văn học của Kim Đồng, cho rằng tiêu chí không đơn giản là đối chiếu với bản in với bản gốc. Theo chị, có thể đánh giá biên tập viên trực tiếp ở tác phẩm, dựa theo những nguyên tắc sau: Tác phẩm phải có cấu trúc sáng sủa; Chính xác và thống nhất, không mắc lỗi trùng lặp về từ ngữ, thuật ngữ, dẫn chứng, các đơn vị cấu trúc (hệ tiêu đề, mục lục); Không có lỗi logic và ngôn từ, không bất hợp lý về phong cách.

“Cần có những biên tập viên chuyên nghiệp, giàu kinh nghiệm, có uy tín, tài năng và nhân cách đứng ra đánh giá”, biên tập viên Thúy Loan cho biết.

Pham My Li - Vnexpress

DanQuyen.com

Phản Hồi Của Độc Giả Về Bài Viết